TRƯỜNG CAN HÀNH - LÝ BẠCH
妾髮初覆額
折花門前劇
郎騎竹馬來
遶床弄青梅 (.)
同居長干裡
兩小無嫌猜
十四為君婦
羞顏未嘗開
低頭向暗壁
千喚不一回 (.)
十五始展眉
願同塵與灰
常存抱柱信
豈上望夫臺 (.)
十六君遠行
瞿塘灩澦堆
五月不可觸
猿聲天上哀 (.)
門前遲行跡
一一生綠苔
苔深不能掃
落葉秋風早 (.)
八月蝴蝶黃
雙飛西園草
感此傷妾心
坐愁紅顏老 (.)
早晚下三巴
預將書報家
相迎不道遠
直至長風沙。
李白
★ Phiên âm
+ Thiếp phát sơ phúc ngạch
Chiết hoa môn tiền kịch
Lang kỵ trúc mã lai
Nhiễu sàng lộng thanh mai (.)
+ Đồng cư Trường Can lý
Lưỡng tiểu vô hiềm sai
Thập tứ vi quân phụ
Tu nhan vị thường khai
Đê đầu hướng ám bích
Thiên hoán bất nhứt hồi (.)
+ Thập ngũ thỉ triển mi
Nguyện đồng trần dữ hôi
Thường tồn bảo trụ tín
Khởi thượng Vọng phu đài (.)
+ Thập lục quân viễn hành
Cù Đường Diễm Dự đôi
Ngũ nguyệt bất khả xúc
Viên thanh thiên thượng ai (.)
+ Môn tiền trì hành tích
Nhất nhất sinh lục đài
Đài thâm bất năng tảo
Lạc diệp thu phong tảo (.)
+ Bát nguyệt hồ điệp hoàng
Song phi tây viên thảo
Cảm thử thương thiếp tâm
Lưỡng tiểu vô hiềm sai
Thập tứ vi quân phụ
Tu nhan vị thường khai
Đê đầu hướng ám bích
Thiên hoán bất nhứt hồi (.)
+ Thập ngũ thỉ triển mi
Nguyện đồng trần dữ hôi
Thường tồn bảo trụ tín
Khởi thượng Vọng phu đài (.)
+ Thập lục quân viễn hành
Cù Đường Diễm Dự đôi
Ngũ nguyệt bất khả xúc
Viên thanh thiên thượng ai (.)
+ Môn tiền trì hành tích
Nhất nhất sinh lục đài
Đài thâm bất năng tảo
Lạc diệp thu phong tảo (.)
+ Bát nguyệt hồ điệp hoàng
Song phi tây viên thảo
Cảm thử thương thiếp tâm
Tọa sầu hồng nhan lão (.)
+ Tảo vãn hạ Tam Ba
Dự tương thư báo gia
Tương nghinh bất đạo viễn
Trực chí trường phong sa (.)
+ Tảo vãn hạ Tam Ba
Dự tương thư báo gia
Tương nghinh bất đạo viễn
Trực chí trường phong sa (.)
Lý Bạch
★ Dịch nghĩa
KHÚC HÁT TRƯỜNG CAN
… Khi tóc thiếp vừa phủ xuống trán
Đang hái hoa chơi đùa trước cửa
Chàng cởi ngựa tre chạy đến
Vòng quanh miệng giếng để ngắt ghẹo cành mai xanh.
… Chúng ta cùng lớn lên ở xứ Trường Can
Hai đứa trẻ cùng ngây thơ không ngại ngùng gì cả
Mười bốn tuổi thiếp về làm vợ chàng
Mà vẫn còn rất thẹn thùng bẽn lẽn
Chỉ cúi đầu nằm xây mặt vào vách
Chàng gọi trăm ngàn lần vẫn không quay đầu lại.
… Mười lăm tuổi mới mở mặt mở mày
Nguyện cùng đồng cam cộng khổ, sống chết có nhau
Quyết một lòng chung thủy với chàng (bảo trụ tín)
Cho dù phải lên Vọng Phu Đài để trông ngóng chồng
… Mười sáu tuổi chàng lại phải đi xa
Đến tận xứ Cù Đường, Diễm Dự
Tháng Năm không thể tiếp xúc được
Tiếng vượn hú vang trời bi ai
… Trước cửa còn in những dấu hài
Đều đã nổi rêu xanh dày hết
Cố quét hoài vẫn không xóa dấu.
Lá rụng theo làn gió thu sớm thổi,
… Tháng Tám với những con bướm vàng,
Bay song đôi trong vườn tây đầy cỏ,
Làm cho thiếp cảm thấy thương tâm cho thân phận lẻ loi,
Ngồi đây mà sầu não cho cái nhan sắc sớm già nua của mình
… Nếu trong một sớm tối nào đó mà chàng về đến xứ Tam Ba,
Hãy viết thư về nhà báo cho thiếp biết trước,
Thiếp sẽ chẳng nệ đường xa mà đi đón chàng
Dù cho phải trực chỉ đến tận Trường Phong Sa.
* Tình cảm chân thực của người vợ trẻ cùng lớn lên với chồng chung một ngôi làng, từ còn ngây thơ đến lúc lấy nhau, đồng cam cộng khổ, gắn bó để rồi lại phải chia tay và khao khát được đoàn viên chẳng ngại khó khăn ngày sum họp. Bài thơ nổi tiếng không chỉ vì chuyện tình của đôi lứa mà còn vì hai câu thơ bất hũ là nguyên gốc của điển tích “Thanh Mai Trúc Mã”: 郎騎竹馬來 / 繞床弄青梅 - Lang kỵ Trúc Mã lai / Nhiễu sàng lộng Thanh Mai.
★ Dịch thơ
- Ngũ ngôn
+ Tóc thiếp che vầng trán
Trúc Mã chàng thả đến
Quanh giếng đùa Thanh Mai (.)
+ Quê Trường Can khôn lớn
Hai đứa còn thơ ngây
Làm vợ năm mười bốn
E thẹn giữ lâu dài
Quay đầu vào vách trốn
Chàng khều nắm không xoay (.)
+ Mười lăm đà mở mặt
Thề cộng khổ đồng tay
Lòng thủy chung đã quyết
Dẫu lên Vọng Phu đài (.)
+ Mười sáu chàng dấn bước
Cù Đường, Diểm Dự ôi!
Tháng Năm không gặp được
Vượn hú trời xa xôi (.)
+ Dấu hài in trước cửa
Đã mọc đầy rêu xanh
Không quét đi được nữa
Thu sớm, lá rụng nhanh (.)
+ Tháng Tám vàng bướm lượn
Từng đôi dạo vườn tây
Thiếp thương đời lẻ bạn
Ngồi ngắm phận tàn phai (.)
+ Tam Ba về sớm trễ
Cũng thư báo ngay nhà
Đường dù xa chẳng nệ
Đến vội Trường Phong Sa.
- Lục bát
+ Tóc che vầng trán lòa xòa
Vô tư trước cửa giỡn hoa miệt mài
Chàng phi Trúc Mã khoe tài
Chạy quanh giếng ghẹo Thanh Mai điệu đàng (.)
+ Lớn lên nơi xứ Trường Can
Thơ ngây còn đọng xóm làng còn ghi
Năm mười bốn tuổi thành thê
Thẹn thùa lắm nỗi thẹn e lắm điều
Đêm nằm lơ cú móc khều
Chàng kêu thiếp vẫn thảy đều làm ngơ (.)
+ Mười lăm mở mắt tìm mơ
Đồng cam cộng khổ dệt tơ lâu dài
Thủy chung giữ vẹn không sai
Lòng vui dẫu phải lên đài Vọng Phu (.)
+ Mười sáu chàng bước phiêu du
Cù Đường, Diễm Dự mây mù khó khăn
Tháng Năm không thể vào thăm
Bi ai vượn hú xa xăm tầng trời (.)
+ Trước sân in đậm dấu hài
Giờ nơi lưu dấu bám dày rêu xanh
Không sao tẩy xóa quét nhanh
Thu về lá rụng lìa cành đơn côi (.)
+ Bướm vàng Tháng Tám cuốn lôi
Vườn Tây bay lượn từng đôi nhịp nhàng
Thương đời cô lẻ buồn chan
Ngồi đây ngắm phận hồng nhan chiều tà (.)
+ Nếu chàng về đến Tam Ba
Lời thư trực hướng quê nhà báo sương
Dù xa cũng chẳng ngại đường
Vội vàng thiếp sẽ đến Trường Phong Sa (.)
Mai Thắng
210118
