C. Trường Can Hành - Lý Bạch

<C.050><Dịch Hán thi>

TRƯỜNG CAN HÀNH - LÝ BẠCH 

★ Nguyên bản Hán Văn

長干行                 

妾髮初覆額    

折花門前劇     

郎騎竹馬來     

遶床弄青梅    (.) 

同居長干裡     

兩小無嫌猜     

十四為君婦    

羞顏未嘗開    

低頭向暗壁    

千喚不一回    (.)

十五始展眉    

願同塵與灰    

常存抱柱信    

豈上望夫臺   (.) 

十六君遠行    

瞿塘灩澦堆    

五月不可觸    

猿聲天上哀   (.) 

門前遲行跡    

一一生綠苔    

苔深不能掃    

落葉秋風早    (.)

八月蝴蝶黃    

雙飛西園草    

感此傷妾心    

坐愁紅顏老    (.)

早晚下三巴    

預將書報家    

相迎不道遠    

直至長風沙。(.)
李白                        

★ Phiên âm 

TRƯỜNG CAN HÀNH

Thiếp phát sơ phúc ngạch

Chiết hoa môn tiền kịch

Lang kỵ trúc mã lai

Nhiễu sàng lộng thanh mai …

    Đồng cư Trường Can lý

    Lưỡng tiểu vô hiềm sai

    Thập tứ vi quân phụ

    Tu nhan vị thường khai.

    Đê đầu hướng ám bích

    Thiên hoán bất nhứt hồi…

Thập ngũ thỉ triển mi,

Nguyện đồng trần dữ hôi.

Thường tồn bảo trụ tín,

Khởi thượng Vọng phu đài…

    Thập lục quân viễn hành,

    Cù Đường Diễm Dự đôi.

    Ngũ nguyệt bất khả xúc,

    Viên thanh thiên thượng ai…

Môn tiền trì hành tích,

Nhất nhất sinh lục đài.

Đài thâm bất năng tảo,

Lạc diệp thu phong tảo…

    Bát nguyệt hồ điệp hoàng,

    Song phi tây viên thảo.

    Cảm thử thương thiếp tâm,

    Tọa sầu hồng nhan lão…

Tảo vãn hạ Tam Ba,

Dự tương thư báo gia.

Tương nghinh bất đạo viễn,

Trực chí trường phong sa.

    Lý Bạch 

★ Dịch nghĩa 

KHÚC HÁT TRƯỜNG CAN

… Khi tóc thiếp vừa phủ xuống trán

Đang hái hoa chơi đùa trước cửa

Chàng cởi ngựa tre chạy đến

Vòng quanh miệng giếng để ngắt ghẹo cành mai xanh.

… Chúng ta cùng lớn lên ở xứ Trường Can

Hai đứa trẻ cùng ngây thơ không ngại ngùng gì cả

Mười bốn tuổi thiếp về làm vợ chàng

Mà vẫn còn rất thẹn thùng bẽn lẽn 

Chỉ cúi đầu nằm xây mặt vào vách

Chàng gọi trăm ngàn lần vẫn không quay đầu lại.

… Mười lăm tuổi mới mở mặt mở mày

Nguyện cùng đồng cam cộng khổ, sống chết có nhau

Quyết một lòng chung thủy với chàng (bảo trụ tín)

Cho dù phải lên Vọng Phu Đài để trông ngóng chồng

… Mười sáu tuổi chàng lại phải đi xa

Đến tận xứ Cù Đường, Diễm Dự

Tháng Năm không thể tiếp xúc được

Tiếng vượn hú vang trời bi ai

… Trước cửa còn in những dấu hài

Đều đã nổi rêu xanh dày hết

Cố quét hoài vẫn không xóa dấu.

Lá rụng theo làn gió thu sớm thổi,

… Tháng Tám với những con bướm vàng,

Bay song đôi trong vườn tây đầy cỏ,

Làm cho thiếp cảm thấy thương tâm cho thân phận lẻ loi,

Ngồi đây mà sầu não cho cái nhan sắc sớm già nua của mình

… Nếu trong một sớm tối nào đó mà chàng về đến xứ Tam Ba,

Hãy viết thư về nhà báo cho thiếp biết trước,

Thiếp sẽ chẳng nệ đường xa mà đi đón chàng
Dù cho phải trực chỉ đến tận Trường Phong Sa.

    Tình cảm chân thực của người vợ trẻ cùng lớn lên với chồng chung một ngôi làng, từ còn ngây thơ đến lúc lấy nhau, đồng cam cộng khổ, gắn bó để rồi lại phải chia tay và khao khát được đoàn viên chẳng ngại khó khăn ngày sum họp. Bài thơ nổi tiếng không chỉ vì chuyện tình của đôi lứa mà còn vì hai câu thơ bất hũ là nguyên gốc của điển tích “Thanh Mai Trúc Mã”:

    Lang kỵ Trúc Mã lai                 郎騎竹馬來
    Nhiễu sàng lộng Thanh Mai.   繞床弄青梅。

★ Dịch thơ

TRƯỜNG CAN HÀNH

- Ngũ ngôn 

… Tóc thiếp che vầng trán

Trước cửa khẽ đùa chơi

Trúc Mã chàng thả đến

Quanh giếng đùa Thanh Mai.

… Quê Trường Can khôn lớn

Hai đứa còn thơ ngây

Làm vợ năm mười bốn

E thẹn giữ lâu dài

Quay đầu vào vách trốn

Chàng khều nắm không xoay.

… Mười lăm đà mở mặt

Thề cộng khổ đồng tay

Lòng thủy chung đã quyết

Dẫu lên Vọng Phu đài.

… Mười sáu chàng dấn bước

Cù Đường, Diểm Dự ôi!

Tháng Năm không gặp được

Vượn hú trời xa xôi.

… Dấu hài in trước cửa

Đã mọc đầy rêu xanh

Không quét đi được nữa

Thu sớm, lá rụng nhanh.

… Tháng Tám vàng bướm lượn

Từng đôi dạo vườn tây

Thiếp thương đời lẻ bạn

Ngồi ngắm phận tàn phai.

… Tam Ba về sớm trễ

Cũng thư báo ngay nhà

Đường dù xa chẳng nệ

Đến vội Trường Phong Sa.

- Lục bát

… Tóc che vầng trán lòa xòa

Vô tư trước cửa giỡn hoa miệt mài

Chàng phi Trúc Mã khoe tài

Chạy quanh giếng ghẹo Thanh Mai điệu đàng.

… Lớn lên nơi xứ Trường Can

Thơ ngây còn đọng xóm làng còn ghi

Năm mười bốn tuổi thành thê

Thẹn thùa lắm nỗi thẹn e lắm điều

Đêm nằm lơ cú móc khều

Chàng kêu thiếp vẫn thảy đều làm ngơ.

… Mười lăm mở mắt tìm mơ

Đồng cam cộng khổ dệt tơ lâu dài

Thủy chung giữ vẹn không sai

Lòng vui dẫu phải lên đài Vọng Phu.

… Mười sáu chàng bước phiêu du

Cù Đường, Diễm Dự mây mù khó khăn

Tháng Năm không thể vào thăm

Bi ai vượn hú xa xăm tầng trời.

… Trước sân in đậm dấu hài

Giờ nơi lưu dấu bám dày rêu xanh

Không sao tẩy xóa quét nhanh

Thu về lá rụng lìa cành đơn côi.

… Bướm vàng Tháng Tám cuốn lôi

Vườn Tây bay lượn từng đôi nhịp nhàng

Thương đời cô lẻ buồn chan

Ngồi đây ngắm phận hồng nhan chiều tà.

… Nếu chàng về đến Tam Ba

Lời thư trực hướng quê nhà báo sương

Dù xa cũng chẳng ngại đường

Vội vàng thiếp sẽ đến Trường Phong Sa.

Mai Thắng  

210118