C. Thái Liên Khúc 3 - Bạch Cư Dị

<C.079><Dịch Hán Thi>

THÁI LIÊN KHÚC - BẠCH CƯ DỊ 

        Cũng là Thái Liên Khúc, cũng là "khúc hát hái sen", nhưng không phải của giới qúy tộc, mà là của một thôn nữ vừa đến tuổi cài trâm, được Thi Bá Bạch Cư Dị diễn tả lại một cách rất thực tế sống động sau đây :

★ Nguyên bản

採蓮曲
菱葉縈波荷颭風，
荷花深處小船通。
逢郎欲語低頭笑，
碧玉搔頭落水中。
白居易

★ Phiên âm

THÁI LIÊN KHÚC
Lăng diệp oanh ba hà chiếm phong,
Hà hoa thâm xứ tiểu thuyền thông.
Phùng lang dục ngữ đê đầu tiếu,
Bích ngọc tao đầu lạc thủy trung.
Bạch Cư Dị

★ Chú thích

- Lăng Diệp 菱葉 : là Lá Ấu, lá của Củ Ấu.
- Oanh 縈 (còn đọc là Quanh, Vinh ): là Lòng vòng, lẩn quẩn.
- Chiếm 颭 : là chữ Hình Thanh, gồm có chữ Phong 風 là Gió chỉ ý, và chữ Chiêm 占 chỉ âm, nên CHIẾM có nghĩa là : Bị gió lay động.
- Tao Đầu 搔頭 : Búi tóc. Danh từ có nghĩa là Cây Trâm.
- Bích Ngọc 碧玉 : là Ngọc Bích. là Cẩm Thạch, nên Bích Ngọc Tao Đầu 碧玉搔頭 là Cây trâm bằng Ngọc Bích, bằng Cẩm Thạch. Người Hoa gọi là Ngọc Bích nghe rất qúy giá. Ta gọi là Cẩm Thạch nghe có vẻ bình dân hơn.

4 bản thư pháp của bài thơ

★ Nghĩa bài thơ

        Lá ấu phủ trên mặt nước làm gợn sóng lăn tăn và những lá sen lay động trước gió. Trong chỗ sâu thẳm của ao sen chiếc thuyền nhỏ cũng có thể qua lại được. Gặp chàng muốn nói nên cúi đầu cười e thẹn, làm cho cây trâm bằng ngọc bích rớt tỏm xuống ao sen !

        Khéo ngớ ngẩn mà nên thơ thi vị làm sao ấy ! Không biết "chàng" đây là người cùng xóm hay là người trong mộng của nàng, 4 chữ " Phùng lang dục ngữ : Gặp chàng muốn nói" mới mơ hồ làm sao, vì "nó" ở giữa hai đàng: "Chàng muốn nói hay là Gặp chàng nàng muốn nói ?" để thẹn thùa đến nổi cúi đầu lơ đểnh ... đánh rơi cành trâm ngọc xuống ao sen !

        Qủa là một bức tranh tâm lý sống động thực tế của các cô gái mới đến tuổi cài trâm rung động bối rối trước mặt người mà mình hằng mơ ước.

★ Diễn Nôm của Đỗ Chiêu Đức 

THÁI LIÊN KHÚC

Sóng vờn lá ấu gió lay sen,
Trong đám hoa xa thuyền nhỏ len.
Muốn nói, gặp chàng cười cả thẹn,
Cúi đầu trâm ngọc rớt ao sen !

- Lục bát :
Ấu gợn sóng gió lay sen,
Hái hoa thơ thẩn xuồng len trong cùng.
Gặp chàng muốn nói thẹn thùng,
Cuối đầu trâm rớt xuống bùn trong ao !

Đỗ Chiêu Đức diễn Nôm

-------------------------------------

★ Dịch thơ của Mai Thắng

KHÚC HÁT HÁI SEN

- Thất ngôn
Lá ấu neo dàn quyện gió lay...
Hoa sen rậm đám bủa xuồng xoay
Gặp chàng muốn nói mà e thẹn
Trâm ngọc cúi đầu rớt chẳng hay

- Lục bát
Sóng vờn lá ấu gió lay
Hoa sen rậm đám dần xoay thông xuồng
Gặp chàng cúi mặt thẹn thuồng
Làm cho trâm ngọc thả buông chẳng ngờ

Mai Thắng
220820